Sommige mensen stappen nogal snel in de slachtofferrol. Ze geven anderen de schuld wanneer hen iets overkomt en ze worden overmand door negatieve emoties wanneer een gebeurtenis hen in verwarring brengt. Toch is het vaak niet de gebeurtenis die de verwarring veroorzaakt, maar hun eigen gedrag rondom die gebeurtenis. En daar is iets aan te doen, want gedrag is gelukkig veranderbaar.
Als een slachtoffer vindt dat het niet goed met hem gaat, vindt hij dat dit hem is ‘aangedaan’. Hij reageert gekwetst, klagend en vol verwijten. Hij legt verwachtingen neer bij een ander. Een slachtoffer gelooft namelijk dat hij afhankelijk is van een ander, een situatie of een omstandigheid. En dit ondersteunt hij door beperkende gedachten: “Dat kan ik zelf niet”, “Mijn baas moet daarvoor zorgen”, “Dit is niet voor mij weggelegd”. Maar deze gedachten zijn vaak helemaal niet waar. Het slachtoffer is er alleen zelf in gaan geloven. Eigenlijk hebben slachtoffers vooral zelfmedelijden en willen ze geen verantwoordelijkheid nemen.
Herken jij jezelf in de slachtofferrol?
Dan ben je al heel ver. Je bent je dan bewust van je slachtoffergedrag en je kunt leren dat gedrag om te zetten in het nemen van je eigen verantwoordelijkheid. Maar hoe doe je dat?
Stap 1. Herken wanneer je slachtoffergedrag vertoont
Stel jezelf vragen als: Wat gebeurt er? Hoe reageer ik? Wat denk ik?
Stap 2. Wees je bewust van je beperkende gedachten
Vraag jezelf af of het waar is wat je denkt. In hoeverre helpt deze gedachte je? En als je zo blijft denken, wat gebeurt er dan? Wijs jezelf op de gevolgen van dat wat je denkt.
Stap 3. Train jezelf in het krijgen van versterkende gedachten
Haal uit de situatie iets wat jou verder kan helpen. Kijk wat je ervan kunt leren en richt daar je gedachte op: “Deze situatie is lastig, maar wel uitdagend”, “Ik leer van de momenten die niet gaan zoals ik verwacht” en “Ik weet dat ik hieruit kan komen”. Met deze gedachten leg je de kracht bij jezelf.
Stap 4. Accepteer dat je het gedrag van een ander niet kunt veranderen
Neem je eigen verantwoordelijkheid en bepaal welk gedrag jij vertoont. Er blijven zich altijd situaties voordoen waarop jij geen invloed hebt, maar jij hebt wel de keuze hoe hierop te reageren. Het enige wat je namelijk aan een situatie kunt veranderen, is hoe jij ermee omgaat.
Van slachtoffer naar leider
Als jij vanuit je slachtofferrol leert om je eigen gedrag en houding te veranderen naar gedrag zonder negatieve emoties, zal zelfs een vervelende situatie leiden tot groei en ontwikkeling. En dan ben je geen slachtoffer meer van jezelf, maar word je je eigen leider.